Slim circulair: andere materialen gebruiken

Circulair werken betekent keuzes maken. Kies je voor oplossing A of zou oplossing B toch beter zijn? Verschillende corporaties ontdekken dit door te doen. Zij gaan aan de slag met een of meerdere pilots. Zo ook de Amsterdamse corporatie Eigen Haard die heeft uitgetest hoe ze nieuwbouw, onderhoud en renovatie van woningen meer circulair kon aanpakken. De corporatie onderzocht in de verduurzamingsaanpak of ze ander isolatiemateriaal kon gebruiken en ging hierbij weloverwogen en goed voorbereid te werk.

Eerst heeft Eigen Haard criteria opgesteld waaraan de materialen moesten voldoen. Zo moeten de materialen goed toepasbaar en beschikbaar zijn. Ook heeft de corporatie de  isolatiewaarde vergeleken en de kosten op een rij gezet, waarbij de technische levensduur van belang is. Verder moeten de materialen bijdragen aan minder CO2-uitstoot, en moeten ze herbruikbaar zijn. En natuurlijk mogen de materialen niet ten koste gaan van het wooncomfort. Met deze criteria maakte Eigen Haard een lijst van mogelijke isolatiematerialen en zette de eigenschappen en voor- en nadelen van de verschillende producten overzichtelijk op een rij.  Op basis hiervan kan de corporatie goede onderbouwde keuzes maken.

De corporatie probeerde in de verduurzamingspilot verschillende materialen uit die goed uit de beoordeling kwamen. Zo testte Eigen Haard gerecyclede EPS of celluloseparels om spouwmuren te isoleren. Voor de gevel en het dak gebruikte Eigen Haard vlaswol, jute en houtvezelplaten. Verder viel de keuze op magnesiumoxide plaatmateriaal als alternatief voor andere brandwerende beplating. De platen die Eigen Haard gebruikte, hebben brandveiligheidsklasse A, een 50% lagere CO2-voetafdruk en zijn 100% recyclebaar. De komende jaren wordt gemonitord hoe alle materialen presteren.

Een circulaire aanpak brengt extra uitgaven met zich mee, maar levert ook besparingen op. Het vergt kennis om de kosten en baten van circulaire materialen goed tegen elkaar af te wegen. Ga hierover in gesprek met de aannemer, architect en de sloper. Wil je circulair bouwen, geef dan de sloper een belangrijkere positie binnen je projecten. Hij weet welke materialen opnieuw gebruikt kunnen worden, welke waarde zij hebben en hoe je materialen moet bevestigen, wil je ze aan het einde van hun levensduur goed kunnen hergebruiken. Zet alle kosten en baten over de levensduur op een rij om goede afwegingen te kunnen maken. Dit geeft goed inzicht en helpt je binnen de organisatie te onderbouwen waarom het verstandig is om voor een duurder product te kiezen. Omdat het bijvoorbeeld veel CO2-reductie oplevert én restwaarde zal behouden.

Hergebruik van materialen wordt zeker in deze tijden van hoge materiaalkosten steeds interessanter. Maar wie moet dat organiseren? Ga je dat zelf doen binnen je eigen projecten? Ga je materialen uitwisselen tussen je projecten? Of mag hergebruik ook elders in het land plaatsvinden? Ga je ergens een materiaalloods neerzetten? Doe je dit zelf, samen met andere corporaties of met een ketenpartner? Wat is wijsheid? Eén ding is zeker: het zelf hergebruiken van materialen vraagt veel van je organisatie. Het gaat per definitie om materialen waarmee iets moet gebeuren (want de goede materialen blijven in de woning). Die materialen moeten op het juiste moment uit de woning, worden opgeslagen, opgeknapt en weer worden geplaatst. Dat moet worden ingeregeld, terwijl deze activiteiten geen onderdeel zijn van de kerntaken van een corporatie. Bovendien zijn er steeds meer circulaire slopers en leveranciers die hier al helemaal op zijn ingericht. Wil je gebruikte materialen toch zelf opslaan? Begin dan met kleine producten en zoek samenwerking met andere corporaties. Want daarmee breng je een veel grotere materialenstroom op gang.

Blijf niet betalen voor het afvoeren van je waardevolle materialen. We geven die als sector gratis mee en betalen er ook nog voor. Ken waarde toe aan je materialen én zorg ervoor dat die waarde ook bij jouw corporatie terecht komt.

Circulaire materialen kun je opsplitsen in verschillende soorten materiaalstromen:  

1. Direct hergebruikte materialen: een kozijn wordt hergebruikt als een kozijn en een wc-pot blijft een wc-pot.
2. Indirect hergebruikte materialen: houten kozijn gaat naar een fabriek waar het hout wordt versnipperd en er een nieuw kozijn van wordt gemaakt.
3. Biobased materialen.

De discussie gaat vaak over direct hergebruik (van kozijn naar kozijn). Als je daar optimaal op inzet, kun je volgens Rob Bogaarts van Buro Bogaarts 10 tot hooguit 15 procent impact reductie behalen. Bij indirect hergebruik is die impact 25 tot 30 procent. Dit komt doordat er niet genoeg materialen vrijkomen om te voldoen aan onze behoefte aan nieuwe materiaal. Wil je de impact op het milieu echt helemaal naar beneden brengen?  Ga dan aan de slag met biobased materialen. Die nemen veel CO2 op. Er is lokale productie mogelijk en er komen steeds meer biobased materialen – getest en gecertificeerd – op de markt.