Governancecode 2020: onze waarden en normen

Expert
Barbara Mossinkoff
Verenigingssecretaris

De Governancecode woningcorporaties 2020 is vastgesteld door de leden van Aedes en van de Vereniging Toezichthouders in Woningcorporaties (VTW). In de code zijn waarden en normen vastgelegd waaraan commissarissen, directeur-bestuurders en medewerkers van woningcorporaties zich houden in hun belangrijke maatschappelijke taak: zorgen voor goed, betaalbaar en veilig wonen voor huidige en toekomstige huurders in Nederland. Het lidmaatschap van Aedes is gekoppeld aan de Governancecode.

De Governancecode Woningcorporaties bestaat al sinds 2007. De code stimuleert een opener cultuur, meer zelfreflectie bij corporaties en helpt om vaker dilemma’s met elkaar én de raad van commissarissen (RvC) te bespreken.

Voor alle medewerkers

De Governancecode 2020 is uitgewerkt in vijf principes over een open cultuur met ruimte voor reflectie en tegenspraak, verantwoording afleggen en aanspreekbaar zijn, blijven leren, openstaan voor dialoog, bewustzijn en beheersing van risico’s.

De herziene code 2020 geeft niet alleen normen voor bestuurders en commissarissen. Medewerkers op alle niveaus van de organisatie leveren door hun gedrag een positieve bijdrage aan de organisatiecultuur die de Governancecode beoogt. Daarom geeft de code bestuur en commissarissen de opdracht ervoor te zorgen dat de onderliggende principes van betekenis zijn voor iedereen die bij een corporatie werkt.

Vijf principes

De Governancecode stoelt op vijf principes die gelden voor iedereen die werkt bij een woningcorporatie en betrokken is bij het bestuur van en/of het toezicht op een woningcorporatie. De principes vullen elkaar aan en hangen met elkaar samen.

  • Principe 1: Het belang van (toekomstige) huurders of bewoners staat voorop. Dit principe gaat over de waarden en normen die passen bij de maatschappelijke opdracht.
  • Principe 2: Omschrijft op welke manier het bestuur en de raad van commissarissen (hierna: RvC) aanspreekbaar zijn op resultaten en bepaalt dat zij actief verantwoording moeten afleggen.
  • Principe 3: Beschrijft de toetsstenen van geschiktheid voor bestuur en RvC
  • Principe 4: Normeert dat het bestuur en de RvC de dialoog aangaan met (toekomstige) bewoners, gemeenten en andere belanghebbende partijen.
  • Principe 5: Besteedt aandacht aan het beheersen van de risico’s verbonden aan de activiteiten.

Pas toe

De vijf principes zijn concreet uitgewerkt in bepalingen, waaraan woningcorporaties zich moeten houden. Van een aantal bepalingen in de Governancecode is afwijking niet mogelijk. Dit zijn de ‘pas toe’-bepalingen. Wanneer dit aan de orde is staat dat bij de bepalingen aangegeven in de Governancecode.
Deze ‘pas toe’-bepalingen zijn in lijn met nieuwe wetgeving en bedoeld om de kwaliteit en transparantie van handelen van het bestuur en de RvC te bevorderen. 

Leg uit

Voor de bepalingen zonder deze pas toe-bepaling geldt dat daarvan afgeweken mag worden als dat volgens de betreffende woningcorporatie tot een beter resultaat leidt. Dit zijn de ‘leg uit’-bepalingen. Hierbij dient wel steeds in de geest van het principe gehandeld te worden.

De woningcorporatie moet de afwijking van de bepaling op een inzichtelijke manier onderbouwen en actief verantwoorden waarom zij hiervan afwijkt. De woningcorporatie kan door zowel collega’s als andere belanghebbenden worden bevraagd en aangesproken op haar toepassing en uitleg van de Governancecode.

Waardenmodel

Samen met de update van de Governancecode is ook een waardenmodel ontwikkeld waarin de principes uit de code overzichtelijk zijn weergegeven. Dit overzichtelijk model helpt corporaties om intern in gesprek te gaan over de invulling van de principes en helpt bij het bespreken van dilemma’s. 

Monitoren

Aedes en VTW monitoren de naleving van vier specifieke bepalingen van de Governancecode. Die vier bepalingen zijn: de verplichting tot visitatie (is nu ook wettelijk verplicht), de verplichting tot publicatie van de honorering van bestuurders en toezichthouders, de zittingstermijn van commissarissen en het voldoen van directeur-bestuurders en commissarissen aan de eisen (behaalde punten) van de permanente educatie.

Commissie Governancecode Woningcorporaties

De Commissie Governancecode Woningcorporaties brengt dwingend advies uit, ziet toe op naleving van de Governancecode en doet conform haar reglement op verzoek uitspraak op klachten en vragen over toepassing van de Governancecode.

De Commissie brengt verslag uit van haar bevindingen aan de besturen van Aedes en VTW. Als de Commissie vindt dat een bestuur of RvC van een corporatie de Governancecode overtreedt, dan nemen de besturen van Aedes of VTW ieder afzonderlijk een besluit over mogelijke sancties. Sancties kunnen variëren van publicatie tot het uiteindelijk ontnemen van het lidmaatschap.