Uitgangspunt: samenwerking corporaties binnen regio’s
Woningcorporaties hebben in de Nationale Prestatieafspraken (NPA) met het kabinet vastgelegd welke prestaties zij de komende jaren gaan leveren. In de praktijk verschillen enerzijds de opgaven per gemeente en regio en anderzijds staat de ene woningcorporatie er financieel beter voor dan de andere. Opgaven en middelen zijn niet altijd optimaal op elkaar afgestemd. Daarom bespreken corporaties binnen regio’s hoe ze samen de volledige opgave kunnen oppakken. Zo kan een corporatie met meer financiële slagkracht bijvoorbeeld een nieuwbouwproject oppakken uit een buurgemeente. Corporaties hebben afspraken over deze solidariteit en samenwerking gebaseerd op het uitgangspunt dat corporaties in eerste instantie hun opgaven lokaal of regionaal realiseren.
Alternatief: oplossing zoeken binnen corporatiesector
Als ook andere corporaties in de regio te weinig geld hebben, biedt zulke samenwerking echter geen oplossing. Dan dreigen opgaven te blijven liggen. Corporaties hebben (in hun Governancecode) afgesproken dat dan binnen de sector een andere oplossing gezocht wordt. Een methodiek daarvoor wordt nog uitgewerkt.
Noodgevallen: projectsteun voor corporatie
Voor het geval dat ook deze optie niet tot een goede uitkomst leidt, is in de Woningwet de mogelijkheid opgenomen van projectsteun aan een individuele corporatie. Minister De Jonge heeft in een brief aan de Tweede Kamer aangegeven hoe hij dat instrument wil vormgeven:
- Projectsteun is een eenmalige toekenning op verzoek van een corporatie.
- De activiteit is volkshuisvestelijk van groot belang en levert een bijdrage aan de NPA.
- De activiteit is niet haalbaar zonder projectsteun: een lokale of regionale oplossing is aantoonbaar niet mogelijk gebleken.
- De aanvraag wordt ondersteund door belanghebbenden als Aw, gemeente, Aedes, corporaties in de regio en wordt getoetst door een onafhankelijke beoordelingscommissie.
- Het geld wordt opgebracht door andere corporaties. De minister wil onderzoeken of de maximale bijdrage van een corporatie (1% van jaarlijkse operationele kasstroom) kan worden verhoogd (naar 5%).
Aedes: duurzaam prestatiemodel meer cruciaal
Wat Aedes betreft blijft het uitgangspunt dat corporaties lokaal, regionaal of als sector oplossingen vinden. Er is alle reden daarop te vertrouwen: zelfs in de unieke en forse case Vestia lieten corporaties al met succes hun solidariteit zien. Maar het is goed dat er met projectsteun een mogelijkheid voor noodgevallen voorhanden is.
Wel heeft Aedes kanttekeningen bij sommige gedachten van de minister. Zo kan de verhoging van de maximale bijdrage juist contraproductief werken bij corporaties. En het is volgens Aedes niet de taak van toezichthouder Aw om te beoordelen of een corporatie financiële ruimte heeft voor extra investeringen. Het is aan corporaties om, in overleg met gemeenten, huurders en andere corporaties, te besluiten over hun investeringen.
Voor Aedes is het echter veel belangrijker dat onderkend wordt dat projectsteun niet meer is dan een lapmiddel bij ongelukken. Het biedt geen oplossing voor de structurele bedreiging van het duurzaam prestatiemodel van de corporatiesector. Gelukkig onderkent ook minister De Jonge in zijn brief dat de financiële continuïteit op langere termijn onder druk staat. Hij komt daar in 2024 op terug.
