Schrijnende wooncrisis schreeuwt om actie

Er moet met spoed wat gebeuren. Om die brede toegankelijkheid te organiseren, pleiten we in de Actieagenda Wonen voor meer regie. De oplossing voor meer regie vanuit de rijksoverheid kan een aangewezen bewindspersoon zijn, die de woningmarkt als geheel prioriteit geeft. Tegelijkertijd is regie door gemeenten een belangrijke sleutel om de regionale opgaven het hoofd te kunnen bieden. Dat blijft altijd balanceren: het liefst wil je de besluitvorming op een zo laag mogelijk niveau laten plaatsvinden. Maar soms is ingrijpen vanuit het Rijk nodig.

Omdat er nooit één antwoord is voor het hele land, is een regionale aanpak nodig. Sinds het rapport Opgaven en Middelen in de corporatiesector uit kwam in 2020, is Aedes regionaal met woningcorporaties aan de slag gegaan om de landelijke opgaven te vertalen naar de regio. Voor de meeste regio’s ligt er nu een aanbod aan de gemeenten. Uit de analyses blijkt dat er in de meeste regio’s wel een gapend financieel gat is. De middelen zijn minder dan de opgaven. De oorzaak daarvan ligt met name in de verhuurderheffing. 

De opgave is niet alleen kwantitatief: naast het veelgehoorde ‘bouwen, bouwen, bouwen’ – wat niet voor alle regio’s even sterk geldt – is er ook aandacht nodig voor andere vragen. Aedes ziet wat er moet gebeuren in de sociale huursector, maar tegelijkertijd zijn er andere grote vraagstukken zoals klimaat, landbouw, waterhuishouding, bereikbaarheid en grondprijzen. Laten we denken vanuit die éne ruimte, waarin alles moet gebeuren. De relatie met ruimtelijke ordening moet sterker. Wat steeds meer nodig is, is een integrale benadering van de ruimte.

En dat is nog maar één ding; er komt zoals gezegd veel meer bij kijken. Gemeenten ontberen helaas vaak de kennis en capaciteit rond ruimtelijke ordening. Daar moeten ze veel meer prioriteit aan geven. Ook hebben gemeenten nu dure grond in de boeken, waardoor zij terughoudend zijn met nieuwbouw wanneer de grond niet voor die prijs verkocht kan worden. Dat is niet goed. Gemeenten moeten niet afhankelijk zijn van grondpolitiek. Meer dan ooit zijn samenwerkingen nodig, met gemeenten en provincies, met partners die expertise kunnen leveren en locaties kunnen ontwikkelen.

Wonen is veel meer dan alleen een dak boven je hoofd. Het gaat om de buurt waarin je woont, de mensen om je heen, een plek waar je je echt thuis kunt voelen. Corporaties vinden dat ontzettend belangrijk, en dat leidt soms tot moeilijke keuzes. De actievoerders ageren tegen sloop van woningen en nemen daarbij woorden als racisme in de mond. Een nuancering is op dit punt op zijn plaats. Laat het duidelijk zijn dat corporaties er voor iedereen zijn. Ongeacht afkomst, kleur, gender of professie; iedereen moet passend en betaalbaar kunnen wonen. Corporaties spannen zich in voor vitale en gemengde wijken, waarin verschillende mensen wonen en elkaar ontmoeten. Dat betekent ook dat corporaties altijd kijken naar de kwaliteit van het woningaanbod. Wijken en buurten vitaal en leefbaar houden is een belangrijk punt in de Actieagenda Wonen.

Hoe je het wendt of keert, de afgelopen jaren verdween geleidelijk de samenhang tussen de drie sectoren in de woningmarkt: de sociale huur, het middensegment en de koopmarkt. Dat moet terug. De overheid maakte wel regels, zoals de opkoopbescherming die ervoor zorgt dat huizen beschikbaar blijven voor mensen die er zelf in gaan wonen en de zelfbewoningsplicht die gemeenten per 1 januari 2022 kunnen invoeren. Er moet echter meer gebeuren. Wonen moet topprioriteit zijn. En dan speelt de politiek een belangrijke rol. In de woonparagraaf in het bouwstenendocument van Rutte en Kaag ontbreekt ieder spoor van urgentie. De politiek negeert de grootste crisis in de woningmarkt sinds de jaren ’80. Aedes is daarom blij met de druk die de demonstraties op de politiek leggen.

Op 16 maart 2022 gaat Nederland weer naar de stembus. De campagnes voor de gemeenteraadsverkiezingen starten al snel. Het is belangrijk dat ook lokale politici, bestuurders en gemeenteambtenaren de woningnood zo snel mogelijk gaan aanpakken. Betrek de corporaties ook in de visievorming. Woningcorporaties werken graag samen met gemeenten om de woonvraagstukken het hoofd te bieden. Zij hebben de regionale opgaven scherp voor ogen en beschikken over veel lokale kennis, ook over verduurzaming, leefbaarheid in de wijken. De komende tijd gaan corporaties samen met Aedes aan de slag om de problematiek en prioriteiten die spelen in de eigen regio onder de aandacht te brengen van (kandidaat-)gemeenteraadsleden. Kies voor wonen!