Kennismaking met gemeentelijk grondbeleid

Gemeentelijk grondbeleid is ook een zaak van netwerken, concludeerde Aedes-adviseur Maarten Georgius aan het slot van de webinar grondbeleid op 21 januari. ‘Gebruik meerdere ingangen om relevante thema’s uit het grondbeleid bij de gemeente te agenderen. Wees daarbij proactief en klop op tijd aan.’

Paul Kouijzer schetste hoe corporaties dat kunnen doen. Hij kent het gemeentelijk grondbeleid vanachter beide kanten van de tafel. Vanuit zijn huidige werk als directeur-bestuurder van de Tilburgse corporatie TBV Wonen en vanuit eerdere functies bij gemeenten. ‘Het gemeentelijk grondbeleid komt in vier lagen tot stand. Probeer in elke laag je invloed uit te oefenen’, adviseerde hij. ‘Dan hol je niet achter de feiten aan.’

1. Grondbeleid vloeit voort uit het ruimtelijk beleid van de gemeente, dus praat met de wethouder die verantwoordelijk is voor ruimtelijke ordening. Waar komen nieuwe bouwlocaties? Denk samen na over gebiedsvisies. Probeer invloed uit te oefenen op ontwikkelingen in de komende tien tot vijftien jaar.
2. Benut het maakproces van de gemeentelijke Woonvisie en probeer die aan de voorkant te beïnvloeden. Zodat de gemeente er bijvoorbeeld sociale huurwoningen al een plek in geeft.
3. Maak concrete en smart geformuleerde jaarlijkse prestatieafspraken. Bijvoorbeeld over aantallen nieuwbouw, locaties, verkoop van gemeentegrond en grondprijzen.
4. Bij afzonderlijke nieuwbouwprojecten kun je project-specifieke beïnvloeding uitoefenen. Maak bijvoorbeeld harde tijdafspraken over de periode dat een bestemmingsplan ter inzage ligt. Het tempo is erg belangrijk bij nieuwbouw.

Vooral in de tweede en derde laag kan het verstandig zijn om gezamenlijk op te trekken met andere corporaties, zei Kouijzer. ‘Neem binnenstedelijk bouwen waar alle drie de corporaties uit Tilburg mee te maken hebben. Wij proberen samen invloed te hebben  bijvoorbeeld op parkeernormen of de inspraaktrajecten van omwonenden.’

Annius Hoornstra, voorzitter van de Vereniging van Grondbedrijven en concerndirecteur Stedelijke Ontwikkeling Zaanstad, vertelde over de instrumenten waarmee gemeenten hun grondbeleid vormgeven. ‘Neem de Wet Voorkeursrecht Gemeenten. Als een gemeente grond nodig heeft voor een bepaalde gebiedsontwikkeling, kan zij de grondeigenaar verplichten bij verkoop de grond eerst aan de gemeente aan te bieden. Daarvoor moet de gemeente wel een vastgelegde ruimtelijke visie op dat gebied hebben.’

‘Wat corporaties niet altijd weten, is dat zij de gemeenten ook kunnen vragen om op bepaalde grond de Wet Voorkeursrecht Gemeenten toe te passen’, tipte Hoornstra. ‘Het kan dus verstandig zijn om hier samen een strategie voor te ontwikkelen.’

Zoek de samenwerking met corporaties in de regio, is een belangrijk advies op het webinar. Bij het maken van regionale afspraken en bij het versterken van elkaars kennis over bijvoorbeeld de Omgevingswet. Als het goed is, treedt de herhaaldelijk uitgestelde wet nu op 1 januari 2022 in werking. Daarmee verandert een deel van de regels voor het gemeentelijk grondbeleid. ‘Zoek elkaar op en bereid je hier op voor. Dan kun je je belangen tijdig bij de gemeenten kenbaar maken’, zeiden de webinarsprekers.

De Aedes-longread De corporatie en het gemeentelijk grondbeleid geeft een korte schets van het gemeentelijk grondbeleid aan de hand van ervaringen van corporaties. Wat betekent dat in de praktijk voor corporaties? Hoe komen ze aan nieuwbouwlocaties? Welke mogelijkheden hebben corporaties om het gemeentelijk grondbeleid te beïnvloeden? De longread eindigt met tips.