De Opstapregeling is bedoeld voor cliënten die in een instelling verblijven maar zelfstandig willen en kunnen gaan wonen. Bijvoorbeeld personen met een verslaving, psychiatrische problemen of verstandelijke beperking. Om hen de kans te geven zelfstandig te wonen, hebben de gemeente Apeldoorn, zorgaanbieders en woningcorporaties afspraken gemaakt. Elk jaar zijn 100 woningen beschikbaar voor deze cliënten. Vervolgens sluit de corporatie een tijdelijke huurovereenkomst, waaraan een woonbegeleidingsovereenkomst is gekoppeld.
Voor de Apeldoornse woningstichting Ons Huis heeft de Opstapregeling veel voordelen. Manager Buurtregie Emma Gossink vertelt: ‘Voorheen huurde de zorginstelling de woning. Toen kenden wij de huurders niet en wisten we niet bij wie we terecht konden als er problemen waren. Nu wel. We krijgen niet het hele dossier maar wel die informatie die relevant is voor wonen.’
Bij het toewijzen van een woning houdt Ons Huis rekening met de wensen van aspirant-huurders, maar kijkt ook of iemand past in een buurt. ‘Wonen er bijvoorbeeld in een flat al een aantal ex-verslaafden, dan plaatsen we iemand beter op een andere plek waar hij een nieuwe start kan maken’, vertelt Emma. ‘Bij het tekenen van het huurcontract maken we kennis met de huurder en zijn begeleider. We vragen aandacht voor wat belangrijk is om zelfstandig te kunnen wonen: de huur op tijd betalen, de woning goed onderhouden, kennismaken met andere bewoners. Goed huurderschap noemen we dit. Dat klinkt ouderwets, maar is belangrijk voor leefbaarheid.’
Voorheen kenden wij de huurders niet en wisten we niet bij wie we terecht konden als er problemen waren. Nu wel
Elk halfjaar vindt vervolgens een evaluatiegesprek plaats, de woonvaardigheidscheck. Gaat alles goed, dan krijgen de huurders na maximaal twee jaar een vast huurcontract. Emma: ‘De goede afspraken helpen om problemen in de wijk te voorkomen. Je weet wie de huurder is en wie de begeleider. We kunnen zo snel contact opnemen met de begeleider en handelen als het niet goed dreigt te gaan.’ Succesfactoren in Apeldoorn zijn de goede afspraken met de zorgaanbieders en het feit dat de gemeente minimaal twee jaar ondersteuning garandeert vanuit de WMO.
Ook functionaris Zorgtoeleiding Gerard Bosch van zorginstelling Riwis noemt de opstapregeling een succes: ‘Stabiliteit, structuur en regelmaat zijn belangrijk voor onze cliënten. Wonen is daarbij een belangrijke randvoorwaarde. We bereiden de opstapkandidaten goed voor op woonvaardigheden, en bieden vervolgens twee jaar ambulante begeleiding. Bijvoorbeeld bij sociale contacten, dagbesteding, werk of opleiding. Ook zorgen we dat de financiële situatie op orde is. Bij schulden helpen we de cliënt om bewindvoering aan te vragen. En zijn er toch problemen? Dan kan de corporatie altijd contact opnemen met de begeleider.’
Yvonne kreeg eerst twee keer per week begeleiding, later één keer. ‘Elk half jaar komt er iemand van de woningcorporatie bij je thuis om te kijken hoe het gaat. Betaal je je huur op tijd? Ziet het er netjes uit? Veroorzaak je geen overlast? Als je niet aan de voorwaarden voldoet, kan de huur worden beëindigd. De eerste twee jaar in mijn eigen woning zijn omgevlogen. Ik ben met vlag en wimpel geslaagd.’
Leefbaarheid staat onder druk
In opdracht van Aedes onderzocht RIGO Research en Advies het effect van de instroom van kwetsbare huurders op de leefbaarheid in wijken. Een toename van bewoners met persoonlijke problemen in buurten met veel sociale huurwoningen zet de leefbaarheid onder druk. Een oplossing is intensieve begeleiding van kwetsbare bewoners. Samen met gemeenten en zorg- en welzijnsorganisaties zetten woningcorporaties zich in voor leefbare wijken voor alle huurders.
