Verduurzaming

Circulair werken – hoe pakken woningcorporaties dat aan?

Expert
Anne van Stijn
Adviseur Verduurzaming

Nederland wil in 2050 grondstoffen- en CO2-neutraal zijn. Circulair werken draagt daaraan bij. Circulariteit draait om het terugdringen van de hoeveelheid materiaal, CO2-uitstoot, milieu-impact van materialen en hoeveelheid afval. Hoe pak je dat als woningcorporatie aan? Daar vertellen we hier meer over.

Oplossingen voor circulair werken

Bij verduurzamen van woningen denken we meestal aan het terugdringen van het energieverbruik van de woning. Maar de materialen die je toepast bij nieuwbouw, renovatie en onderhoud spelen ook mee bij duurzaamheid van de woning. Dit meten we onder andere met de Milieuprestatie Gebouwen (MPG). Om gebruik van grondstoffen, de milieu-impact en het afval te beperken, moet je circulair werken.

Wil je als corporatie circulair bouwen, renoveren of onderhouden, werk dan als volgt:

  1. Gebruik zo min mogelijk nieuwe, eindige en impactvolle materialen. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden.
  2. Gebruik de woning, gebouwcomponenten, onderdelen en materialen zo lang mogelijk.
  3. Zorg dat materialen aan het einde van de levensduur weer terugkomen aan het begin van de productieketen (bijvoorbeeld recyclen of biologisch afbreken). Dat kan hetzelfde product zijn, of een ander product.

Wil je op deze manier werken, dan kun je verschillende circulaire principes toepassen:

  • Werken met biobased materialen of hergebruikte materialen
  • Modulair bouwen
  • Losmaakbare onderdelen gebruiken

Circulair werken gaat over de volledige cyclus van een woongebouw: ontwerp, bouw, onderhoud, renovatie en sloop. Je wilt dat bij al deze activiteiten het grondstoffengebruik, de milieu-impact en de hoeveelheid afval zo laag mogelijk zijn.

Kijk ook eens bij

Waarom circulair werken?

Circulair werken draagt bij aan uitvoering van beleid op nationaal niveau. Denk aan het Klimaatakkoord. Of het doel dat Nederland in 2050 CO2- en grondstoffenneutraal is. Met 2,3 miljoen woningen en daarnaast een flinke opgave voor nieuwbouw en verduurzaming spelen woningcorporaties hierin een grote rol. Voor al onze activiteiten hebben we materialen nodig, dat veroorzaakt hoe dan ook CO2-uitstoot.
In de Nationale Prestatieafspraken hebben we vastgelegd dat we corporaties stimuleren circulair te werken.  

Circulair werken biedt ons ook kansen. Door materiaal te besparen en processen efficiënt in te richten, bespaar je kosten. Daarnaast krijg je grip op je eigen materiaalstromen. We zijn als sector al geconfronteerd met materiaalschaarste en prijsschommelingen. Door circulair te werken, ben je in de toekomst verzekerd van betaalbare materialen om aan de kerntaken te blijven voldoen.  

Dit is hét moment om na te denken over een andere aanpak. Hoe kun je de opgave circulair aanvliegen?

Hoe kun je circulair werken?

Bij circulair werken ga je uit van de volgende 3 stappen:

  1. Lussen vernauwen
    Direct minder nieuw, eindig en impactvol materiaal gebruiken. Lussen vernauwen kan ook betekenen dat je uiteindelijk besluit om niet of minder te bouwen.
  2. Lussen vertragen
    Gebouwen, bouwdelen, producten en materialen zo lang mogelijk gebruiken door die goed te onderhouden, op te knappen of in te zetten voor hergebruik.
  3. Lussen sluiten
    Materialen die vrij komen recyclen, bio-degraderen, naar de voorkant van een productieketen brengen, materialen goed scheiden.

Deze manier van werken pas je toe op 3 disciplines:

  1. Ontwerpen
    Circulaire lussen mogelijk maken in het ontwerp van de woning.
  2. Samenwerken
    Circulariteit organiseren in de keten, dat wil zeggen: binnen je eigen organisatie en met je ketenpartners.
  3. Business case
    Hoe weeg je kosten en baten van circulair werken tegen elkaar af?  

Hoe kan Aedes corporaties ondersteunen?

Er komt veel kijken bij circulair werken, het heeft invloed op alle onderdelen van de organisatie: van beleid tot inkoop, tot uitvoering. Om het onderdeel te maken van je corporatie, moet je je in verschillende thema’s verdiepen. We weten nog niet alles over circulair werken en je hoeft ook niet alles tegelijk te doen. Maar je kunt starten met renoveren of transformeren, in plaats van sloop/nieuwbouw. En maak gebruik van ander (biobased, hergebruikt) en minder materiaal.

Aedes wil samen met corporaties onderzoeken wat de mogelijkheden zijn en ervaringen uitwisselen. Daarom organiseert Aedes een kennisprogramma rond circulair werken. Ook ondersteunt Aedes de bijeenkomsten van Groene Huisvesters

Steeds meer corporaties werken circulair en doen ervaringen op waarmee andere corporaties hun voordeel kunnen doen. Op Aedes.nl verzamelen we praktijkvoorbeelden.

Lessons learned

Aedes heeft in het najaar 2022 een serie webinars georganiseerd over circulair bouwen. De belangrijkste lessen hebben we voor je op een rijtje gezet:

Subsidies

Corporaties die circulair werken, kunnen in aanmerking komen voor bepaalde subsidies, maar ook voor bijvoorbeeld de regeling Milieu-investeringsaftrek en willekeurige afschrijving (MIA/Vamil).