Handreiking Professioneel Opdrachtgeverschap voor woningcorporaties

Expert
Maarten Georgius
Adviseur opdrachtgeverschap

Hoe professioneel is de opdrachtgevende rol van een corporatie? En hoe kunnen we die professionaliteit vergroten? De publicatie Professioneel Opdrachtgeverschap: Een handreiking voor corporaties en andere (semi-)publieke opdrachtgevers biedt informatie en aanbevelingen bij het beantwoorden van die vragen. De handreiking is in opdracht van Aedes gemaakt door de Leerstoel Publiek Opdrachtgeverschap in de bouw van de TU Delft. Medewerker Hanneke Veldhuis legt uit waarom professioneel opdrachtgeverschap belangrijk is. 

‘De opgaves van corporaties zijn groot. Denk aan de verduurzaming en het aantal nieuw te bouwen woningen. De portefeuilles groeien en daarom zoeken corporaties naar nieuwe, efficiëntere en effectievere manieren van samenwerken met de markt. Veel corporaties proberen meer een "regie-organisatie" te worden. De corporatie concentreert zich dan meer op de strategische en tactische taken die horen bij het sociaal huisvesten en laat de markt de uitvoerende taken doen. Professioneel opdrachtgeverschap is onmisbaar bij deze nieuwe rol. Onderzoek laat bovendien zien dat door deze manier van werken de faalkosten verminderen en er meer vernieuwing en een heldere risicoverdeling ontstaat.’ 

Wanneer is er sprake van professioneel opdrachtgeverschap?

‘Professioneel opdrachtgeven betekent onder andere de juiste samenwerkingsvorm met de markt kiezen. Een vorm die zowel bijdraagt aan de organisatiedoelen, als aan maatschappelijke en politieke verwachtingen. Corporaties moeten daarvoor een goed inzicht hebben in de grootte en aard van de opdrachten die zij in de markt zetten. Dat lijkt vanzelfsprekend. De praktijk laat echter zien dat dit inzicht vaak nog ontbreekt. Een eerste stap is daarom het bepalen van de huidige situatie, zowel wat betreft de portefeuille als het opdrachtgeverschap. Voor dat laatste heeft de leerstoel Publiek Opdrachtgeverschap het Maturity Model ontwikkeld. Dit model onderscheidt diverse elementen van goed opdrachtgeverschap.

Veel corporaties zijn druk aan het experimenteren met nieuwe samenwerkingsvormen, bijvoorbeeld ketensamenwerking. Maar vaak is die aanpak gefragmenteerd. Daarom is een goede evaluatie van de pilots en de projecten belangrijk zodat de opgedane kennis in de organisatie verder ontwikkeld wordt. Bestuurders moeten duidelijk voor ogen hebben hoe de samenwerking met de markt kan bijdragen aan hun organisatiedoelstellingen, welke taken ze overdragen aan de markt en hoe die samenwerking vorm krijgt. Die langetermijnvisie kan het management vervolgens vertalen naar beleid. Daarna moet het inkoop-, aanbestedings- en contracteringsbeleid in de hele organisatie gaan leven. Dat vraagt om scholing en opleiding van de hele organisatie.’

Hoe ver zijn we in de praktijk?

‘Wij zijn er nog niet. De omslag van een traditionele naar een regie-organisatie is ingewikkeld. Als de corporatie een breed gedeelde visie over opdrachtgeverschap en de marktbenadering heeft, is het belangrijk om met de markt in gesprek te gaan over nieuwe samenwerkingsvormen. Wat verwacht je van de markt? Misschien vragen nieuwe relaties met de markt om nieuwe marktpartijen. Daar kom je achter door tijdig in gesprek te gaan met je leveranciers. Zorg voor een eenduidige opvatting over het type opdrachten en contracten, en communiceer daar helder over.
Wat corporaties over het algemeen goed ontwikkeld hebben, is de mate waarin ze hun maatschappelijke waarden in hun opdrachtgevende rol laten zien. Over thema’s als duurzaamheid en social return denken de meeste corporaties al goed na bij het opdrachtgeven.’

De publicatie Professioneel Opdrachtgeverschap: Een handreiking voor corporaties en andere (semi-)publieke opdrachtgevers kwam tot stand in samenwerking met Aedes.