Vijftien vragen over werktijden

Bij een fulltime dienstverband moet de gemiddelde arbeidstijd per periode van 39 weken 36 uur per week bedragen, met een minimum van 30 uren en een maximum van 42 uur per week. Bijvoorbeeld gemiddeld 40 uur per week werken in een periode van 39 weken in ruil voor extra vrije dagen mag niet.

In artikel 3.1 van de CAO Woondiensten staat dat een werknemer die voltijd werkt, in een periode van 39 weken gemiddeld 36 uur per week werkt. De gewerkte uren kunnen variëren van minimaal 30 uur tot maximaal 42 uur per week. In de praktijk komt het veel voor dat de 36-urige werkweek wordt ingevuld door structureel de ene week 40 uur te werken en de andere week 32 uur. Incidenteel kan de gemiddelde werktijd ook worden gebruikt om flexibeler om te gaan met het aantal te werken uren in een week. Bijvoorbeeld om in piekperiodes extra werkzaamheden te kunnen afronden of vanwege familieomstandigheden tijdelijk minder uren te werken. Uiteindelijk moet de gemiddelde arbeidstijd gedurende 39 weken op 36 uur uitkomen. Belangrijk is dat de registratie van gewerkte uren en dagen accuraat wordt bijgehouden zodat uiteindelijk de gemiddelde arbeidstijd gedurende 39 weken op 36 uur uitkomt.

Een veel gekozen systematiek bij de inrichting van de 36-urige werkweek is de 32/40 indeling. Dit betekent dat een werknemer de ene week 32 uur werkt en de andere week 40 uur. Werkgever en werknemer spreken voor een bepaalde periode af op welke dag in de week van 32 uur niet wordt gewerkt. Het inplannen van die tweewekelijkse dag is noodzakelijk om zicht te houden op wanneer een werknemer niet werkt. Daarmee wordt voorkomen dat teveel medewerkers op dezelfde dag afwezig zijn.
Binnen de 32/40 systematiek kan de werkgever met de werknemers overeenkomen dat periodiek de twee wekelijkse dag waarop niet wordt gewerkt, wordt gewisseld. Zo wordt voorkomen dat altijd dezelfde werknemer op bijvoorbeeld woensdags afwezig is. Daarnaast kunnen werkgever en werknemer in onderling overleg incidenteel afwijken van de 32/40 systematiek door bijvoorbeeld een afwezigheiddag te ruilen met een afwezigheiddag van een andere werknemer.

De werkgever kan in zijn werktijdenregeling opnemen dat werknemers 36 uur kunnen werken in vier dagen. Zowel de CAO als de Arbeidstijdenwet biedt daarvoor de ruimte. Voordat deze mogelijkheid in de werktijdenregeling wordt opgenomen, is raadzaam de wenselijkheid daarvan te onderzoeken. Vragen die daarbij een rol spelen zijn:

• in hoeverre is het wenselijk dat werknemers structureel lange werkdagen maken?
• in hoeverre past de langere werkdag binnen de bedrijfstijd van de corporatie?
• is het roostertechnisch/organisatorisch haalbaar?
• zijn er voldoende werkzaamheden vroeger in de ochtend en later in de middag? De functie van de werknemer speelt daarbij een grote rol, en
• zijn er werknemers die 36 uur in vier dagen zouden willen werken?

De CAO Woondiensten bepaalt in artikel 3.2 dat de normale werktijden van de onderneming van maandag tot en met vrijdag worden vastgesteld tussen 07.00 en 19.00 uur. Daarnaast mag op één dag van de week de werkdag tussen 7.00 en 21.00 uur liggen. Binnen deze uren stelt de onderneming de normale werktijden vast. Vaststelling van de normale werktijden gebeurt in overleg met ondernemingsraad. Zij hebben instemmingsrecht op grond van artikel 27 van de Wet op de Ondernemingsraden. Binnen de normale werktijden van de onderneming worden de individuele werktijden van de werknemer bepaald.
Een belangrijk uitgangspunt bij het vaststellen van de werktijdenregeling is natuurlijk de bereikbaarheid van de corporatie voor zowel interne als externe klanten. Vragen die bedrijfsbreed dan wel per afdeling moeten worden beantwoord zijn:
Op welke tijden moet de corporatie bereikbaar zijn voor in- en externe klanten?, en hoeveel werknemers moeten aanwezig zijn om de normale werkzaamheden doorgang te laten vinden?

Ja, volgens de CAO is dit mogelijk. Hiervoor kan de onderneming met de betrokken werknemers verschoven werktijden afspreken. Dit zijn werktijden die buiten de normale werktijden vallen. Verschoven werktijden kunnen ook worden afgesproken voor werkzaamheden in de avonduren die buiten de normale werktijd vallen. Een verschoven werkdag op zondag is niet mogelijk. In CAO-artikel 7.7.1 staat dat op zondag niet wordt gewerkt, tenzij in incidentele gevallen een onmiddellijke voorziening noodzakelijk is.

Verschoven werktijden kunnen worden afgesproken als het nodig is dat de werknemer vanwege de functie structureel buiten de normale werktijden werkt. De CAO Woondiensten onderscheidt twee situaties:

• De werkgever kan met de werknemer verschoven werktijden afspreken als deze taken heeft die het werken buiten normale werktijden met zich meebrengt. Zoals het begeleiden van bewoners, het overleggen met bewonersgroepen of het verlenen van diensten aan woningzoekenden.
• De werkgever en de werknemer kunnen ook afspraken maken over verschoven werktijden, bijvoorbeeld als het werken buiten normale werktijden noodzakelijk is wegens de dienstverlening aan de klanten in het algemeen. In dit geval is overleg met de ondernemingsraad noodzakelijk voordat hierover een afspraak wordt gemaakt.

De werktijd van een voltijdwerker blijft ook bij één of meer verschoven werkdagen gemiddeld 36 uur per week in een periode van 39 weken met een minimum van 30 uur en een maximum van 42 uur per week. De vergoeding voor werken buiten de normale werktijden is niet van toepassing indien verschoven werktijden zijn afgesproken.

De definitie van overwerk in de CAO Woondiensten is: de uren die een werknemer méér heeft gewerkt dan contractueel is overeengekomen. Uitgangspunt is dat overwerk zo veel mogelijk wordt vermeden. Er is alleen sprake van overwerk als de werkgever daarvoor opdracht heeft gegeven. Werkt de werknemer nog, direct aansluitend aan de dagelijkse normale werktijd, hoogstens een halfuur door om een normale dagtaak te beëindigen, dan geldt dat halfuur niet als overwerk.

De werknemer krijgt overwerk vergoed in vrije tijd of geld. De vergoeding is 100 procent van het gewone uurloon of de gewerkte tijd. Er geldt géén toeslag. De regeling is niet van toepassing op werknemers in salarisschalen K tot en met O. Als compensatie voor mogelijk overwerk hebben zij recht op 28,8 extra bovenwettelijke vakantie-uren.

Wanneer de werknemer buiten de normale werktijden van de onderneming werkt, krijgt deze daarvoor een toeslag in tijd en/of geld. Afhankelijk van de dag en het tijdstip varieert deze toeslag in tijd en/of geld van 25 procent tot 200 procent. Zie hiervoor het schema in artikel 3.6.1 van de CAO Woondiensten.
De toeslag voor het werken buiten de normale werktijden geldt niet voor werknemers:

• met wie een verschoven arbeidsdag is overeengekomen
• die een opleiding volgen, ongeacht of deze opleiding in opdracht van de werkgever wordt verricht
• die zijn ingedeeld in de salarisschalen K tot en met O
• die tot een halfuur aansluitend aan het dagelijkse werk hun dagtaak afmaken.

Een voorbeeld: De normale werktijd van de onderneming eindigt om 18.00 uur. Werknemer verricht werkzaamheden van 18.00 uur tot 19.00 uur. De werknemer
heeft nu recht op een toeslag van 25 procent voor het werken buiten de normale werktijden.

Als de werknemer per periode van 39 weken gemiddeld méér uren per week heeft gewerkt dan contractueel is overeengekomen en (een deel daarvan) is gewerkt buiten de normale werktijden, dan krijgt de werknemer een samengestelde vergoeding. Voor de overwerkuren krijgt de werknemer het gewone uurloon (100 procent) betaald, zonder toeslag. De uren buiten de normale werktijd worden uitbetaald met een toeslag variërend van 25 procent tot 200 procent, afhankelijk van de dag en het tijdstip.

Een werknemer vervult een bereikbaarheidsdienst wanneer deze zich buiten de normale werktijden van de onderneming beschikbaar houdt voor werkzaamheden die niet kunnen worden uitgesteld tot de eerstvolgende werkdag. Bereikbaarheidsdienst begint als de normale werktijden van de onderneming eindigt.

Als een werknemer buiten de normale werktijd van de onderneming bereikbaar moet zijn, dan is die tijd aan te merken als bereikbaarheidsdienst. Of een werknemer tijdens de bereikbaarheidsdienst in actie is gekomen voor de werkgever, maakt niet uit. De brutovergoeding voor bereikbaarheidsdienst staat omschreven in het schema in artikel 3.8.6 van de CAO Woondiensten. Als de werknemer tijdens deze dienst meer heeft gedaan dan het voeren van enkele telefoongesprekken, is er bovendien sprake van werk buiten de normale werktijden tijdens de bereikbaarheidsdienst. De brutovergoeding voor werken buiten de normale werktijden staat omschreven in het schema in artikel 3.6.1 van de CAO Woondiensten.

Bereikbaarheidsdienst op een feestdag levert de werknemer, naast de gebruikelijke financiële vergoeding, een extra verlofdag op, tenzij de feestdag op een zaterdag of zondag valt. Feestdagen zijn dan: nieuwjaarsdag, eerste en tweede Paasdag, Koningsdag, Hemelvaartsdag, eerste en tweede Pinksterdag en eerste en tweede Kerstdag.

Bereikbaarheidsdienst op een arbeidsdag waarop de werknemer geheel of gedeeltelijk vrij zou zijn, betekent naast de normale bereikbaarheidsdienstvergoeding dat deze dag niet in mindering wordt gebracht op het vakantiesaldo. Er is hierbij geen verschil tussen een collectief of een individueel vastgestelde verlofdag.