Wanneer is een zzp’er echt een zelfstandige?

Aedes krijgt diverse signalen waaruit blijkt dat de Belastingdienst, de controles op de inhuur van zzp’ers intensiveert bij woningcorporaties. Daarom is het extra van belang om het proces rondom de inhuur van zzp’ers op orde te hebben en te houden. Wij lichten dit hieronder toe.

Om schijnzelfstandigheid van zzp’er tegen te gaan zijn door de regering de volgende stappen aangekondigd in de periode tot 2025:

De Belastingdienst voert de komende jaren het aantal controles op (inmiddels duidelijk te merken in de praktijk). Op basis van de laatste informatie wordt het huidige handhavingsmoratorium met ingang van 2025 definitief opgeheven.

Dankzij het handhavingsmoratorium handhaaft de Belastingdienst op dit moment in beginsel niet repressief. Dat wil zeggen dat de dienst in geval van geconstateerde schijnzelfstandigheid geen correctieverplichtingen of naheffingsaanslagen loonheffingen aan de opdrachtgever oplegt, eventueel met een boete. Dat kan dus wel gaan gebeuren vanaf 2025 al het moratorium wordt opgeheven.

De verwachting is dat in de regelgeving vastgelegd wordt dat niet alleen sprake is van een gezagsverhouding bij materiele ondergeschiktheid (het (kunnen) geven van instructies aan de zzp’er). Maar dat er ook beoordeeld moet worden of de werkzaamheden die de zzp’er uitvoert, organisatorisch zijn ingebed in de organisatie van de opdrachtgever (de corporatie). Hieruit volgt dat een zzp’er in principe niet (meer) kan worden ingezet voor hetzelfde werk en onder dezelfde omstandigheden als werknemers.

De uitzondering hierop is als de zzp’er in de betreffende werkrelatie is op te vatten  als zelfstandig ondernemer. Het zelfstandig ondernemerschap in de werkrelatie wordt - nog meer dan nu - de belangrijkste contra-indicatie voor een arbeidsovereenkomst of dienstbetrekking voor de loonheffingen.

Het ongelijke speelveld tussen zelfstandigen en werknemers op fiscaal- en sociaal gebied wordt versneld afgebouwd. Zo gaat de zelfstandigenaftrek (nog) meer omlaag, de fiscale oudedagsreserve voor ondernemers wordt uit in fases afgeschaft en een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (premie 7,5 tot 8%) voor ondernemers wordt ingevoerd. Onduidelijk is op dit moment of de val van het kabinet hier nog invloed op zal hebben.

Wij adviseren corporaties nu al rekening te houden met de aangekondigde maatregelen bij het aangaan of verlengen van overeenkomsten met zzp’ers.

De Belastingdienst is inmiddels ook bij corporaties gestart met bedrijfsgesprekken gericht op handhaving schijnzelfstandigheid. Volgens het huidige handhavingsmoratorium worden alleen naheffingsaanslagen opgelegd als sprake is van kwaadwillend handelen (fraude) of nadat een aanwijzing is gegeven.

De corporatie kan daarnaast van de Belastingdienst aanwijzingen krijgen over de inzet van zzp’ers. Een corporatie moet deze aanwijzingen binnen 3 maanden opvolggen. De Belastingdienst kan na 3 maanden naheffingsaanslagen opleggen als de aanwijzingen niet (tijdig) zijn opgevolgd.

Het is verstandig om nu al alert te zijn op schijnzelfstandigheid .De Belastingdienst heeft aangegeven dat als zij, nadat het handhavingsmoratorium is opgeheven (per 1-1-2025), constateren dat bij ingehuurde zzp’ers sprake is van een (fictieve) dienstbetrekking, zij direct naheffingsaanslagen loonheffingen kunnen opleggen. Het is de verwachting dat de val van het kabinet geen invloed heeft op de uitvoering van deze aangekondigde maatregelen.

Zoals aangegeven is een van de contra-indicaties van een (fictieve) dienstbetrekking dat de zzp’er werkzaam is als zelfstandig ondernemer.

Dit houdt onder andere in dat:

• De zzp’er zelfstandig is bij de inrichting van de eigen werkzaamheden en het uitvoeren daarvan.
• Ondernemersrisico loopt (debiteurenrisico, aansprakelijkheidsrisico, investeringsrisico).
• De zzp’er zich naar buiten toe opstelt als zelfstandige (reclame, eigen website, inschrijving Kamer van Koophandel).
• De zzp’er meerdere opdrachtgevers heeft, de omzet niet grotendeels afhankelijk is van de corporatie.
• De zzp’er onderhandelt over zijn eigen tarief.

In verband met dit ondernemerschap moet nadrukkelijk sprake zijn van een werksituatie of voorwaarden die niet vergelijkbaar zijn met die van een werknemer. Wees je er daarbij van bewust dat alleen een btw-nummer en inschrijving bij de Kamer van Koophandel niet genoeg zijn om te kwalificeren als ondernemer. De aspecten die maken dat sprake is van ondernemerschap - en waar opdrachtgevers niet altijd zicht op hebben - zijn veel relevanter.

In het licht van de aangekondigde maatregelen en de intensivering van de handhaving door de Belastingdienst, is het advies de huidige werkwijze en processen rondom de inhuur van zzp’ers in beeld te brengen en te beoordelen en indien nodig aan te passen/aan te vullen. Doe dit ook als je inhuurt via een intermediair. Wees daarbij zeer kritisch, de Belastingdienst is dit ook.

Uit de praktijk weten we dat het voorkomt dat zzp’ers voor een bepaalde periode ingehuurd worden, maar daarna nog veel langer aanblijven. Is sprake van zzp’ers die langer dan één jaar voor de corporatie werken, dan is de kans heel groot dat de Belastingdienst deze werkrelatie aanmerkt als een arbeidsovereenkomst of (fictieve) dienstbetrekking voor de loonheffingen. Zij zal dan aanpassing van de werkwijze eist in de vorm van opname in de loonadministratie.

De door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst, vrijwaart corporaties niet tegen aanwijzingen. Alle modelovereenkomsten bevatten het voorbehoud dat de overeenkomst en de feitelijke situatie met elkaar moeten overeenstemmen en de Belastingdienst toetst hier met name op.

Hoe de Belastingdienst de werkrelatie en in het bijzonder de gezagsverhouding beoordeelt staat uitgebreid beschreven in het Handboek Loonheffingen 2023 (belastingdienst.nl). Maak hiervan gebruik bij de beoordeling van de huidige werkwijze.

Het standpunt van de Belastingdienst is ook verwerkt in de zogenaamde webmodule. Deze heeft weliswaar formeel (nog) geen betekenis, maar maakt wel heel duidelijk hoe de Belastingdienst een werkrelatie toetst (https://ondernemersplein.kvk.nl/webmodule-beoordeling-arbeidsrelatie).

De Belastingdienst is, na jarenlang stil te hebben gezeten, actief geworden op het zzp-dossier. Wacht daarom niet af en begin met een nulmeting/inventarisatie die de huidige situatie rondom de inhuur van zzp’ers in kaart brengt. Uit de nulmeting/inventarisatie kan onder andere naar voren komen, welke acties genomen moeten worden.

Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van Deloitte Belastingadviseurs, contactpersoon: Ingrid Boink of 088 2861279.